Obory - nowe zalecenia UE

Wejście Polski do UE oraz poszerzenie kontaktów rynkowych związane są z potrzebą dostosowywania technologii chowu zwierząt do obowiązujących wymagań i przepisów. W starych krajach Unii obowiązują normy określające dokładnie warunki chowu i na ich podstawie powstają normy
dla nowych krajów UE. Obejmują one następujące zakresy:

Przepisy zawarte w regulacjach prawnych określają minimalne warunki, które muszą spełniać obory. Zwracają ono szczególną uwagę na wymiary stanowisk, mikroklimat, oświetlenie pomieszczeń a także komfort wypoczynku, pobierania paszy i wody. Pamiętajmy, że także  konsumenci zwracają uwagę
na warunki w jakich były utrzymywane zwierzęta, z których produkty trafiają do sklepów.

***

W większości polskich gospodarstw krowy utrzymywane są w oborach uwięziowych, choć coraz częściej są one przerabiane na obory wolnostanowiskowe. Na to jaki należy wybrać system utrzymania bydła wpływa stan pogłowia.

Już niewiele czasu pozostało producentom mleka na dostosowanie obór do unijnych wymogów,
a często wiąże się to z poważną inwestycją w gospodarstwie. Rolnicy zamierzający budować nowe obory oraz modernizować istniejące, przede wszystkim powinni zastanowić się nad wyborem systemu utrzymania krów. Czy postawić oborę płytką wraz

z płytą gnojową i zbiornikiem na gnojówkę czy też zastanowić się i wybrać oborę
na głębokiej ściółce, przy której nie jest wymagana budowa płyty i zbiornika, a co znacznie obniża koszt inwestycji. Nie ma idealnych rozwiązań, każdy system ma swoje plusy i minusy.

***

Obora wolnostanowiskowa ma wiele zalet - ten system utrzymania zbliżony jest do naturalnego, co wpływa korzystnie na wydajność zwierząt. Krowy rzadziej chorują na choroby kończyn i wymion, są też bardziej płodne. W takiej oborze mają swobodę poruszania. Dojenie odbywa się w oddzielnych pomieszczeniach, dzięki czemu sprawniej przebiega, a oddzielona hala udojowa pozwala zachować idealne warunki czystości.

Wśród obór wolnostanowiskowych wyróżniamy kilka typów:
-  z oddzieloną częścią do żywienia z głęboką ściółką i zbiorową częścią legowiskową
-  z wydzielonymi częściami do leżenia i żywienia
-  z boksami spełniającymi funkcję żywieniową i równocześnie legowiskową.

W tym rodzaju obór legowiska muszą umożliwić krowom kładzenie się i wstawanie we właściwy
im sposób. Liczba stanowisk i powierzchnia legowiska musi odpowiadać liczbie sztuk trzymanych
w stadzie.

***

W oborach wolnostanowiskowych boksowych znajdują się indywidualne boksy odpowiadające liczbie zwierząt. Podłoże może być ściółkowe lub bezściółkowe (ściółkę zastępuje się wówczas materacem
z tworzyw sztucznych). Zamiast ściółki stosowane mogą być podłogi rusztowe, lecz zwiększają one punktowe obciążenie racic. Zużycie ściółki wynosi do 1 kg na sztukę w ciągu doby. Przy kombiboksach karmienie odbywa się na stanowisku legowiskowym. Po obu stronach korytarza paszowego
są kombiboksy, ich wymiary należy dopasować do wielkości-zwierząt:120cm*, 170-180cm.

Zalety utrzymywania krów na głębokiej ściółce, to: ciepły i wygodny obszar wypoczynkowy, niska częstotliwość poślizgów i urazów nóg, naturalny sposób kładzenia się i wstawania krów, dłuższe przebywanie krów w pozycji leżącej.

Wady głębokiej ściółki to: - duże zużycie słomy, duże nakłady pracy przy ścieleniu,  usuwaniu nawozu i czyszczeniu zwierząt, konieczność korekcji racic.

Pomimo wielu zalet obory wolnostanowiskowe nie są jednak pozbawione wad. Są nimi:

***

Obory uwięziowe - w tym typie obory szczególna uwagę trzeba zwrócić na wymiary stanowiska. Za krótkie lub za wąskie obniżają kondycję zwierząt, ograniczają ich ruch - są więc niedopuszczalne ze względów zootechnicznych. Uwięź powinna zawsze umożliwić ruch krowy do przodu, swobodny ruch przy wstawaniu, kładzeniu się i cofaniu. Długość uwięzi musi zmuszać w czasie leżenia zwierzę do trzymania łba nad żłobem. Stanowisko rusztowe musi mieć zabezpieczenie przed uszkodzeniem wymion.

Wyróżniamy dwa rodzaje stanowisk -  długie i krótkie.

Stanowiska krótkie stosowane są najczęściej w oborach bezściółkowych. Długość każdego powinna być tak dobrana, żeby tylne kończyny krowy znajdowały się w odległości 10 cm od krawędzi

Stanowiska długie zaleca się jako porodowe lub zabiegowe. Przez to, że są większe
są trudniejsze w utrzymaniu czystości, na zanieczyszczonym legowisku często dochodzi
do zabrudzenia i zapalenia wymienia.

Rozwiązania układów funkcjonalnych obór stanowiskowych - zarówno ściółkowych
jak i bezściółkowych - prowadzone są ze szczególnym uwzględnieniem aspektów ekologicznych oraz wymagań w zakresie dobrostanu zwierząt. Zalecane wymiary legowisk w oborach stanowiskowych przedstawiają się następująco: długość powinna wynosić 1,75 m, a szerokość 1,20 m. Podłoga powinna mieć 2% spadek ku tyłowi. Natomiast długość przegrody bocznej powinna wynosić
ok. 90 cm, czyli musi być większa bądź równa połowie długości legowiska.

***

Zadaniem budynku jest zapewnienie właściwego mikroklimatu w różnych porach roku. W oborach uwięziowych warunki są dostosowywane do przebywającej w oborze przez dłuższy czas obsługi,  natomiast w oborach wolnowybiegowych odpowiadają wymaganiom bydła.

Obory wolnostanowiskowe różnią się od obór stanowiskowych znacznie większą koncentracją zwierząt w jednej fermie, inną technologią produkcji i łączącym się z tym odmiennym rozwiązaniem funkcjonalnym obory oraz wyposażeniem jej w urządzenia mechaniczne. Natomiast bydło w oborach uwięziowych musi mieć możliwość okresowego (około 60 dni w roku) poruszania się na pastwiskach
i wybiegach.

Decydując się na konkretny typ obory należy zwrócić uwagę na wielkość stada, warunki ekonomiczne, dobrostan zwierząt oraz komfort i bezpieczeństwo pracy. Zalecane  wymiary stanowisk w oborze różnych typów i zapotrzebowanie na ściółkę słomiastą dla bydła mlecznego są następujące:

- uwięziowe krótkie-1,2 x 1,65 m; średnie-1,2 x 2,0 m, 0*-4  kg ściołów na dobę;

- kombiboksy- 1,2 x 1,8 m, 1*-2 kg ściołów na dobę;

- boksy legowiskowe przyścienne-1,2 x 2,6m;

- naprzeciwległe-1,2 x 2,45 m, 0*-5 kg ściołów na dobę;

- stanowiska głębokie-5-6,5 m^2, 6-8 kg ściołów na dobę

-większe wymiary stanowisk dla ras dużych

(*-obory bezściołowe)

***

Obniżenie kosztów inwestycji można osiągnąć modernizując istniejące budynki inwentarskie
i adaptując np. stodoły, stajnie, itp. Trwałość budowanych w przeszłości budowli jest na ogół większa niż stosowanie systemów chowu, organizacja pracy w rolnictwie i trwałość maszyn. Ponadto liczebność obsady musi zapewnić opłacalność produkcji.

W oborach płytkich, zarówno uwięziowych, jak i wolnostanowiskowych, dużą popularność uzyskało ścielenie  stanowisk legowiskowych trocinami lub piaskiem.

Postęp w hodowli bydła mlecznego wymusza zmiany w utrzymaniu krów. Głównym kierunkiem tych zmian jest przekształcenie utrzymania krów na uwięzi na system wolnostanowiskowy. Chociaż obory uwięziowe nie są już zalecane dla krów i zastępują je obory wolnostanowiskowe, to nadal mają swoich zwolenników. Łatwiej jest w nich doglądać zwierzęta, kontrolować stan zdrowia i wyjadanie paszy. Z oborami uwięziowymi starego typu problem jest w tym, że są one zbyt wąskie i zbyt ciepłe, przez co nie można zapewnić sprawnego usuwania dwutlenku węgla, pary wodnej i ciepła.

Maria Kosek

MODR w Warszawie

Oddział Poświętne w Płońsku

 

Źródło:

3.   Materiały z Cross Compliance;

4.  Regulacje prawne(Dyrektywy, Rozporządzenia, Ustawy)