22 571 61 00
Pogoda 
e-usługi
strefa doradcy
Uwaga na nasiona chwastów
Chwasty są nie tylko konkurentami roślin uprawnych. Ich obecność w zbożach paszowych może być również niebezpieczna dla zwierząt ze względu na to, że zawierają toksyny.
A ponieważ nasiona chwastów powodują zanieczyszczenie ziarna paszowego i niektóre trudno jest oddzielić od zbóż, stanowią prawdziwe zagrożenie - nawet dla życia zwierząt.
Nie istnieją żadne progi szkodliwości nasion szkodliwych występujących w zbożach paszowych. Obecność w nich pojedynczych nasion chwastów nie decyduje o szkodliwości ziarna paszowego. Ważne jest też to, by jako paszy nie wykorzystywać resztek z młynów, odpadów z oczyszczania ziarna czy różnego typu innych odpadów zbożowych.
Bardzo często na polach uprawnych występuje chwast przytulia czepna. Z tego powodu jej nasiona najczęściej zanieczyszczają zboża paszowe. Nasiona przytulii trudno jest oddzielić od ziaren zbóż. Ale trudne do oddzielenia od zboża są też nasiona takich gatunków chwastów jak: chaber, chwastnica jednostronna, czarnuszka polna, czosnek winnicowy, gorczyca polna, komosa biała, mak polny, nawrot polny, ostróżeczka polna, owies głuchy, poziewniki, rdesty - kolankowy i powojowy, szelężnik większy, tobołki polne, włośnica sina i zielona oraz wyka.
Nasiona wielu chwastów najwyższą toksyczność osiągają w stanie niepełnej dojrzałości. Należą do nich nasiona maku, roślin z rodziny psiankowatych (bieluń, lulek, psianka), szczyru, szczawiu i tobołków polnych. W tym przypadku szkodliwe jest skarmianie zielonki z udziałem nasion niedojrzałych gatunków chwastów.
Co szkodzi zwierzętom?
Do szczególnie niebezpiecznych roślin wydających nasiona o właściwościach toksycznych, należy kilkanaście gatunków chwastów jedno- i dwuliściennych. Są one szkodliwe dla zwierząt gospodarskich.
I tak nasiona:
- gorczycy polnej - są szkodliwe dla koni, krów, owiec i świń
- gryki zwyczajnej - dla owiec i świń
- kąkolu polnego - dla koni, krów i świń
- komosy białej - dla koni, krów i świń
- konopi - dla koni i świń
- poziewników - dla koni
- przytulii czepnej - dla koni, krów, owiec i świń
- rdestu powojowego - dla koni
- rzodkwi świrzepy - dla koni, krów, owiec i świń
- stulichy psiej - dla koni, krów i owiec
- tasznika pospolitego - dla krów
- włośnic - dla koni i krów
- wyki - dla koni, krów, owiec i świń
- życicy lnowej - dla świń
- życicy rocznej - dla koni, krów, owiec i świń
Zaburzenia wywołane zjedzeniem nasion
W nasionach życicy rocznej występuje substancja trująca - alkaloid temulina. Powoduje ona u koni i krów chwiejność chodu, zaburzenia wzroku, utratę przytomności, a w skrajnych przypadkach nawet śmierć.
W stanie świeżym i suszonym trujące są również wszystkie poziewniki. Największą toksyczność wykazują nasiona zawierające alkaloidy. Najbardziej wrażliwe na nie są konie. Do zatrucia dochodzi po zjedzeniu paszy z nasionami. Objawy towarzyszące zatruciu to bolesność mięśni, chwiejny chód, brak reakcji na głos, pocenie się oraz pokładanie się z naprężonymi kończynami. Dolegliwości ustępują po upływie jednego do dwóch tygodni.
Wszystkie gatunki wyki zawierają wicjaninę, której największe stężenie znajduje się w nasionach. Na zatrucie najbardziej narażone są zwierzęta karmione pośladem zbożowym oraz odpadami młynarskimi, zawierającymi nasiona którejkolwiek z wyk. Zatrucie powoduje cyjanowodór powstający podczas rozpadu wicjaniny. Zwierzęta są zaniepokojone i pobudzone. Następuje drętwienie śluzówki jamy ustnej oraz obfity ślinotok. Silniejszemu porażeniu towarzyszy zaczerwienienie skóry, nagłe ruchy gałek ocznych i drgawki, a nawet śmierć.
Nostrzyk biały i żółty są nietypowymi chwastami, ponieważ są najbardziej szkodliwe w stanie suchym. Nasiona nostrzyków wykazują niską szkodliwość dla zwierząt, jednakże nasiona - zwłaszcza nostrzyka białego - zjedzone łącznie z tomką wonną, mogą spowodować ciężkie zatrucia, a nawet śmierć.
Nasiona gorczycy polnej zawierają dużo trującego olejku gorczycowego, działającego drażniąco na błony śluzowe. Wywołuje on stany zapalne u zwierząt gospodarskich, brak apetytu, senność, osłabienie, drgawki oraz biegunkę.
Podobne objawy wywołują spożyte w większej ilości nasiona rzodkwi świrzepy i tobołków polnych.
Znane są przypadki padania koni, krów i owiec wskutek skarmiania paszą zanieczyszczoną nasionami stulichy psiej. Objawy zatrucia to: apatia, osłabienie i drgawki. Nasiona stulichy są drobne i trudne do zauważenia i dlatego łatwo dochodzi do zanieczyszczeń zbóż paszowych.
Nasiona rdestów w paszach niekorzystnie wpływają na zdrowotność koni i świń, chociaż toksyczne działanie tych nasion nie jest silne. Szczególnie niewskazana jest obecność nasion rdestu powojowego w paszach dla koni, gdyż skarmianie tak zanieczyszczonej paszy prowadzi do stanów zapalnych jelit.
Do tej samej rodziny należy gryka zwyczajna. W jej nasionach występuje fagopiryna, na którą bardzo wrażliwe są owce i świnie. Uczulenia również powoduje zjedzenie nasion komosy białej. Jeśli dodatkowo zwierzęta przebywają potem na słońcu, to mogą u nich wystąpić objawy uczulenia słonecznego. Główna jego oznaka to brak apetytu. Do zatruć dochodzi jednak rzadko, ponieważ zwierzęta niechętnie zjadają paszę z domieszką nasion komosy.
Z całej rośliny kąkolu polnego, najbardziej toksyczne są nasiona. Zawierają trujące saponiny, które drażnią błony śluzowe. Powodują też łzawienie, kaszel, wymioty, rozkład krwinek czerwonych i obniżenie ciśnienia krwi.
Nasiona uszkadzające ciała zwierząt
Są też rośliny, które nie są trujące dla zwierząt, jednak ich nasiona mają niekorzystny wpływ na ich zdrowie.
Należą do nich należy włośnica sina i zielona, które nie są toksyczne. Jednak ich ziarniaki, które są zaopatrzone w szorstkie szczeciny otaczające kłoski powodują zranienia nabłonka śluzowego pyska, gruczołów śluzowych i innych narządów. Prowadzi to do ciężkich i przewlekłych procesów zapalnych i owrzodzeń.
Wspomniana już przytulia czepna, zawierająca szkodliwą kumarynę, również posiada nasiona drażniące przewód pokarmowy.
Bardzo nietypowe są też nasiona nawrotu polnego. Są one tak twarde, że mogą doprowadzić do mechanicznego uszkodzenia uzębienia, zwłaszcza u młodego bydła, świń oraz koni.
Mając na uwadze jakość zbóż paszowych, należy zwalczać chwasty lub hamować ich wzrost, tak by nie zdążyły wydać nasion. W ten sposób eliminujemy konkurencję i dbamy o jakość zbóż paszowych.
Zofia Chotyniec
MODR w Warszawie
Oddział Siedlce
Nie istnieją żadne progi szkodliwości nasion szkodliwych występujących w zbożach paszowych. Obecność w nich pojedynczych nasion chwastów nie decyduje o szkodliwości ziarna paszowego. Ważne jest też to, by jako paszy nie wykorzystywać resztek z młynów, odpadów z oczyszczania ziarna czy różnego typu innych odpadów zbożowych.
Bardzo często na polach uprawnych występuje chwast przytulia czepna. Z tego powodu jej nasiona najczęściej zanieczyszczają zboża paszowe. Nasiona przytulii trudno jest oddzielić od ziaren zbóż. Ale trudne do oddzielenia od zboża są też nasiona takich gatunków chwastów jak: chaber, chwastnica jednostronna, czarnuszka polna, czosnek winnicowy, gorczyca polna, komosa biała, mak polny, nawrot polny, ostróżeczka polna, owies głuchy, poziewniki, rdesty - kolankowy i powojowy, szelężnik większy, tobołki polne, włośnica sina i zielona oraz wyka.
Nasiona wielu chwastów najwyższą toksyczność osiągają w stanie niepełnej dojrzałości. Należą do nich nasiona maku, roślin z rodziny psiankowatych (bieluń, lulek, psianka), szczyru, szczawiu i tobołków polnych. W tym przypadku szkodliwe jest skarmianie zielonki z udziałem nasion niedojrzałych gatunków chwastów.
Co szkodzi zwierzętom?
Do szczególnie niebezpiecznych roślin wydających nasiona o właściwościach toksycznych, należy kilkanaście gatunków chwastów jedno- i dwuliściennych. Są one szkodliwe dla zwierząt gospodarskich.
I tak nasiona:
- gorczycy polnej - są szkodliwe dla koni, krów, owiec i świń
- gryki zwyczajnej - dla owiec i świń
- kąkolu polnego - dla koni, krów i świń
- komosy białej - dla koni, krów i świń
- konopi - dla koni i świń
- poziewników - dla koni
- przytulii czepnej - dla koni, krów, owiec i świń
- rdestu powojowego - dla koni
- rzodkwi świrzepy - dla koni, krów, owiec i świń
- stulichy psiej - dla koni, krów i owiec
- tasznika pospolitego - dla krów
- włośnic - dla koni i krów
- wyki - dla koni, krów, owiec i świń
- życicy lnowej - dla świń
- życicy rocznej - dla koni, krów, owiec i świń
Zaburzenia wywołane zjedzeniem nasion
W nasionach życicy rocznej występuje substancja trująca - alkaloid temulina. Powoduje ona u koni i krów chwiejność chodu, zaburzenia wzroku, utratę przytomności, a w skrajnych przypadkach nawet śmierć.
W stanie świeżym i suszonym trujące są również wszystkie poziewniki. Największą toksyczność wykazują nasiona zawierające alkaloidy. Najbardziej wrażliwe na nie są konie. Do zatrucia dochodzi po zjedzeniu paszy z nasionami. Objawy towarzyszące zatruciu to bolesność mięśni, chwiejny chód, brak reakcji na głos, pocenie się oraz pokładanie się z naprężonymi kończynami. Dolegliwości ustępują po upływie jednego do dwóch tygodni.
Wszystkie gatunki wyki zawierają wicjaninę, której największe stężenie znajduje się w nasionach. Na zatrucie najbardziej narażone są zwierzęta karmione pośladem zbożowym oraz odpadami młynarskimi, zawierającymi nasiona którejkolwiek z wyk. Zatrucie powoduje cyjanowodór powstający podczas rozpadu wicjaniny. Zwierzęta są zaniepokojone i pobudzone. Następuje drętwienie śluzówki jamy ustnej oraz obfity ślinotok. Silniejszemu porażeniu towarzyszy zaczerwienienie skóry, nagłe ruchy gałek ocznych i drgawki, a nawet śmierć.
Nostrzyk biały i żółty są nietypowymi chwastami, ponieważ są najbardziej szkodliwe w stanie suchym. Nasiona nostrzyków wykazują niską szkodliwość dla zwierząt, jednakże nasiona - zwłaszcza nostrzyka białego - zjedzone łącznie z tomką wonną, mogą spowodować ciężkie zatrucia, a nawet śmierć.
Nasiona gorczycy polnej zawierają dużo trującego olejku gorczycowego, działającego drażniąco na błony śluzowe. Wywołuje on stany zapalne u zwierząt gospodarskich, brak apetytu, senność, osłabienie, drgawki oraz biegunkę.
Podobne objawy wywołują spożyte w większej ilości nasiona rzodkwi świrzepy i tobołków polnych.
Znane są przypadki padania koni, krów i owiec wskutek skarmiania paszą zanieczyszczoną nasionami stulichy psiej. Objawy zatrucia to: apatia, osłabienie i drgawki. Nasiona stulichy są drobne i trudne do zauważenia i dlatego łatwo dochodzi do zanieczyszczeń zbóż paszowych.
Nasiona rdestów w paszach niekorzystnie wpływają na zdrowotność koni i świń, chociaż toksyczne działanie tych nasion nie jest silne. Szczególnie niewskazana jest obecność nasion rdestu powojowego w paszach dla koni, gdyż skarmianie tak zanieczyszczonej paszy prowadzi do stanów zapalnych jelit.
Do tej samej rodziny należy gryka zwyczajna. W jej nasionach występuje fagopiryna, na którą bardzo wrażliwe są owce i świnie. Uczulenia również powoduje zjedzenie nasion komosy białej. Jeśli dodatkowo zwierzęta przebywają potem na słońcu, to mogą u nich wystąpić objawy uczulenia słonecznego. Główna jego oznaka to brak apetytu. Do zatruć dochodzi jednak rzadko, ponieważ zwierzęta niechętnie zjadają paszę z domieszką nasion komosy.
Z całej rośliny kąkolu polnego, najbardziej toksyczne są nasiona. Zawierają trujące saponiny, które drażnią błony śluzowe. Powodują też łzawienie, kaszel, wymioty, rozkład krwinek czerwonych i obniżenie ciśnienia krwi.
Nasiona uszkadzające ciała zwierząt
Są też rośliny, które nie są trujące dla zwierząt, jednak ich nasiona mają niekorzystny wpływ na ich zdrowie.
Należą do nich należy włośnica sina i zielona, które nie są toksyczne. Jednak ich ziarniaki, które są zaopatrzone w szorstkie szczeciny otaczające kłoski powodują zranienia nabłonka śluzowego pyska, gruczołów śluzowych i innych narządów. Prowadzi to do ciężkich i przewlekłych procesów zapalnych i owrzodzeń.
Wspomniana już przytulia czepna, zawierająca szkodliwą kumarynę, również posiada nasiona drażniące przewód pokarmowy.
Bardzo nietypowe są też nasiona nawrotu polnego. Są one tak twarde, że mogą doprowadzić do mechanicznego uszkodzenia uzębienia, zwłaszcza u młodego bydła, świń oraz koni.
Mając na uwadze jakość zbóż paszowych, należy zwalczać chwasty lub hamować ich wzrost, tak by nie zdążyły wydać nasion. W ten sposób eliminujemy konkurencję i dbamy o jakość zbóż paszowych.
Zofia Chotyniec
MODR w Warszawie
Oddział Siedlce
