Cicha ruja – częsta przyczyna niepłodności krów

Cicha ruja jest najczęstszą przyczyną niepłodności krów mlecznych. Podczas niej jajniki zachowują aktywność, rozwijają się pęcherzyki, dochodzi do owulacji i tworzenia się ciałek żółtych, ale krowa tego nie „manifestuje”. Biorąc pod uwagę przyczyny, można wyróżnić tzw. cichą ruję właściwą - wynikającą z błędów żywieniowych oraz pozornie cichą ruję - spowodowaną błędami organizacyjnymi.
Sygnałęm do badania ginekologicznego krowy przy rui właściwej jest zbyt długi okres spokoju płciowego. Mogą też wystąpić słabe oznaki rui w postaci małej ilości rzadkiego śluzu rujowego, co nie jest zauważalne przez hodowców. U niektórych krów w drugim dniu po owulacji wypływa ze sromu krwisto zabarwiony płyn i jest to tzw. krwawienie rujowe świadczące o odbytej owulacji. Krycie krów przy tych objawach jest zbyt późne i nieskuteczne.
Diagnozy cichej rui można również dokonać poprzez dwukrotne badanie rektalne jajników, ocenę błony śluzowej pochwy przy użyciu wziernika oraz poprzez odruch tolerancji przy pomocy odruchu łechtaczkowego lub lędźwiowego.
Konieczna jest obserwacja
Bardzo ważna w wykrywaniu rui jest bezpośrednia obserwacja krów. Przeprowadzając ją kilka razy dziennie – min. 3-4 razy, przez około 20-30 min. – należy krowy obserwować w czasie doju, na okólniku lub pastwisku oraz podczas przebywania na legowisku. Przynosi to wymierne korzyści w postaci wykrytych 60-80% latujących się krów. Najwięcej przypadków rui występuje w nocy - około 50%, rano - około 30% i 20 % w ciągu dnia.
Do wykrywania rui stosuje się różne metody pomocnicze np. obecność buhaja oraz specjalistyczne urządzenia, jak pedometry, aktywometry pracujące w systemie zarządzania stadem czy tzw. wykrywacze rui, które wykorzystują różnice pomiaru oporności śluzu pochwowego krów.
Cicha ruja pozorna
Kiedy u krowy występuje cicha ruja pozorna, to prognozy są najczęściej pozytywne - występuje wówczas owulacja, a jeżeli ruja zostanie rozpoznana i krowa unasienniona, to jest bardzo duże prawdopodobieństwo, że zajdzie w ciążę. Pierwsza ruja po porodzie występuje zwykle po 3-4 tygodniach i jest często nie zauważana, ale już po 6-7 tygodniach powinna być wyraźnie widoczna.
Biorąc pod uwagę wiele czynników, nie należy inseminować krów wcześniej niż 60 dni po wycieleniu, uzależniając termin od kondycji w jakiej krowa się znajduje i jej wydajności. Hodowcom wysoko wydajnych krów zaleca się obecnie stosowanie opóźnionego terminu krycia, nawet około 120 dni po wycieleniu, czyli po szczycie laktacji.
Cicha ruja właściwa
Przy cichej rui właściwej, chcąc by terapia farmakologiczna przyniosła spodziewane efekty, należy poprawić warunki bytowe krów. Przyczyną występowania tej rui są błędy żywieniowe, a najważniejsze z nich to: nadmiar białka surowego w dawce, niedobór włókna surowego i beta karotenu, niezbilansowana podaż składników mineralnych i pierwiastków śladowych. Złe żywienie jest powodem powstawania wielu chorób metabolicznych, te zaś przyczyniają się do obniżenia produkcji estrogenów odpowiadających za wstąpienie właściwych, zewnętrznych objawów rui. Cichą ruję powodować mogą również złe warunki utrzymania krów, nieodpowiednia temperatura i wilgotność oraz niedostatek światła.
Wacław Grzyb
Oddział Ostrołęka
Źródło: Tygodnik Poradnik Rolniczy, lipiec 2015
Przyg. A.D.