Czym uzupełnić niedobór pasz objętościowych w żywieniu bydła?

Tegoroczna susza przyczyniła się do zmniejszenia plonów pasz objętościowych przeznaczonych dla bydła. Pasza ta stanowi podstawę żywienia przeżuwaczy - połowa suchej masy w dawce pokarmowej powinna pochodzić z pasz objętościowych.

Aby żywienie utrzymać na odpowiednim poziomie, a tym samym nie ponieść strat finansowych, rolnicy szczególnie w tym roku już teraz muszą dokonać trudnego bilansu pasz.   

Przy coraz wyższej wydajności krów mlecznych przyzwyczailiśmy się do tego, że uprawy kukurydzy i traw  zajmuję główny areał - bez tego nie bardzo wyobrażamy sobie produkcji mleka. Niestety, powtarzające się w ostatnich latach susze powodują niskie plony zielonej masy z hektara, a przy słabo  wykształconych kolbach słabą jakość kiszonki. Susza jest szczególnie niebezpieczna w pierwszej połowie okresu wegetacyjnego kukurydzy, kiedy wykształca się aparat asymilacyjny oraz łodyga, dające podstawę do wytworzenia się kolby. Ponieważ drugi i dalsze pokosy traw były coraz słabsze, a więc ilość i jakość sianokiszonki również jest niezadowalająca. Niektórzy rolnicy wykupują baloty z kiszonką pomimo bardzo wysokiej ceny.
Z wyżej wymienionych względów alternatywą powiększenia słabej bazy paszowej może być słoma pozostała po żniwach oraz produkty uboczne przemysłu rolno-spożywczego, jak wysłodki buraczane, młóto browarniane i suszony wywar gorzelniany.

                                                                        Wartość słomy  

Słoma jest dodatkiem paszowym o niewielkich ilościach składników pokarmowych. Jej rola to pozytywne oddziaływanie włókna na proces przeżuwania i wydzielania soków trawiennych. Nieco wyższą wartość pokarmową ma słoma z roślin motylkowych. Natomiast największe zastosowanie ma słoma ze zbóż jarych, owsa i jęczmienia. Średnia zawartość białka ogólnego waha się w niej od 3,1 do3,8%, a energii 3,1-3,6 MJ/kg. Słomę najczęściej podaje się krowom o średniej wydajności do 4 kg, często jako dodatek do wozu paszowego, aby poprawić strukturę dawki pokarmowej. Należy pamiętać, że powinna być ona dobrej jakości, bez objawów zapleśnienia i zepsucia.

                                                                   Wysłodki buraczane…

…są produktem ubocznym wytwarzanym przy produkcji cukru. Tak wyprodukowane wysłodki zawierają 90% wody. W skład ich suchej masy wchodzą węglowodany, których ilość określa się na 80% i śladowe ilości tłuszczu, a związki azotowe to białko właściwe. Węglowodany są trawione przez florę żwacza.
Wykorzystanie wysłodków buraczanych dla bydła jest możliwe podczas trwania kampanii cukrowej. Problemem jest transport i przechowywanie mokrych wysłodków. Oprócz skarmiania na bieżąco, wysłodki przeznacza się też do produkcji kiszonek. Dawki dla krów mlecznych to 20-25 kg i 40-50 kg dla opasów. Nie powinno się stosować tej paszy dla krów wysokocielnych i jałowic. Zdecydowanie lepszą wersją są wysłodki prasowane, które w procesie obróbki tracą wodę, a ich sucha masa wynosi 20-24%. Mają one dużo wyższą wartość energetyczną oraz zapewniają umiarkowany rozkład białka w żwaczu. Należy je skarmiać w okresie tygodnia - dłuższe przechowywanie powinno podlegać konserwacji. Jest to jedna z najtańszych pasz, dobra do komponowania dawki pokarmowej. Dawka dla krów mlecznych to 25-35 kg, a dla opasów 15-25 kg.
Wysłodki są bardzo dobrym komponentem do kiszonek z traw i roślin motylkowych. Dawka pokarmowa zawierająca wysłodki prasowane korzystnie wpływa na obniżenie poziomu mocznika w mleku. Nie należy  ich jednak stosować w żywieniu krów zasuszonych, ze względu na dużą zawartość wapnia.    
Inną formą są wysłodki buraczane suszone, będące formą pośrednią między paszami objętościowymi a treściwymi. Ich stosowanie to 3kg dla krów mlecznych i 8 kg dla opasów. Przed podaniem należy je namoczyć, ponieważ mają właściwość pęcznienia i zwiększania swojej objętości aż trzykrotnie.

                                                           Młóto i wywar gorzelniany

Młóto browarniane to pozostałości ziarna jęczmienia wykorzystywanego przy produkcji piwa. Jest paszą szczególnie przydatną w żywieniu krów mlecznych, ponieważ zawarte w nim białko (tylko w 45%) rozkłada  się w żwaczu i w związku z tym dostarcza dodatkową ilość aminokwasów do jelita cienkiego. Wartość młóta to 0,19 JPM/kg. Jest ono paszą mlekopędną. Najlepsze efekty daje w połączeniu z kiszonką z kukurydzy lub z kiszonką z traw motylkowych zawierających dużą ilości białka łatwo ulegającego rozkładowi w żwaczu. Optymalna ilość młóta dla krowy w okresie laktacji to 8 kg,
a dla opasów 2-3 kg na 100kg masy ciała. Jest paszą łatwo ulegającą pleśnieniu i kiśnięciu, nadaje się do zakiszania.
Suszony wywar gorzelniany otrzymujemy przy produkcji alkoholu. Jego wartość zależy od rodzaju użytego zboża, ale jest raczej wysoka ze względu na dużą ilość aminokwasów (lizyny, metioniny z cystyną, tryptofanu i treoniny), witamin z grupy B, E i mikroelementów. W sprzedaży występuje w formie sypkiej, płatków lub peletu. W żywieniu krów mlecznych należy stosować 20-25% wywaru w mieszance treściwej dawki pokarmowej.

Barbara Karol, MODR Oddział Ostrołęka

Źródła: Tadeusz Barowicz, Władysław Brejta -IZ- PIB w Krakowie.